Ir al contenido

Chiretas

De Biquipedia
(Reendrezau dende Chireta)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Chiretas

Chiretas
Atras denominacions
Gireta, girella
Orichen cheografico
Cocina: Gastronomía aragonesa
Orichen: Aragón
Catalunya
Se mincha en: Ribagorza, Sobrarbe y Semontano de Balbastro, Pallars Sobirán y Alta Ribagorza.
Elaboración
Ingredients: Bodiello d'o cordero, arroz, liviano, corazón y atros repuis d'este animal, ambrona, preixil, allo y atros condimentos

As chiretas[1] son un plato tipico d'Aragón propio d'a cultura rural que aproveitaba ta la birolla tot lo que teneban a man. Consiste en o bodiello d'o cordero (chireta significa en aragonés "piel tornada") cusida y farsida d'arroz apanyau y liviano, corazón y atros repuis d'este animal, chunto con ambrona, preixil, allo y atros condimentos. As chiretas se feban bullir.

Forma de fer-se[editar | modificar o codigo]

Ye tradicional en as comarcas de Ribagorza, Sobrarbe y Semontano de Balbastro, en a zona d'o Pireneu Aragonés. En as comarcas catalanas de la Alta Ribagorza y Pallars, a chireta ye conoixida como gireta, o girella, respectivament. Como ye birolla propia de montanya, no s'estrafollaba brenca: malas que s'heba matau o cordero s'emplegan ta fer-la os bodiellos, la tripa, o cuello y a carne capolada de figado ficando-ie o corazón y os livianos. Esto se mezcluceya con arroz, panceta capolada u tocino, pernil, preixil, allo, una micachona de canela, sal y pimienta blanca.

Lo de difuera se limpia y escarra con vinagre blanco ixauguando bien d'antes de farsir-la. A farsa contiene arroz mezclau con allo, preixil capolau y sal. Se replenan de farsa as tripas d'a mitat a dos tercios d'a forma con a mezcla d'arroz, con ficancia de no posar-ne-ie de mas, ya que l'arroz se rinfla malas que as chiretas bullen en o caldo, si no, podrían petar.

Las chiretas gosan servir-se calients como plato principal. Tamién en rodetas, enfarinadas, rebozadas, y fritas.

Curiosidaz[editar | modificar o codigo]

En 2002, s'inició o Festival d'a Chireta en Escalona, que ha estau funcionando dende alavez, anyo sin atro, en a segunda quincena d'octubre. En 2002, se logró un record Guinness por a chireta mas larga y mas pesada en o mundo: 103,75 metros de largo, fendo un total de 220 kg.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (es) Fernando Romanos Hernando: Aragonés ribagorzano d’Estadilla dende a obra de Cleto Torrodellas y Pablo Recio, p.11


Gastronomía d'Aragón
Platos
Anca de rana - Boliches (d'Embún) - Borraina - Chiretas - Cordero a la chilindrón - Cordero a la pastora - Escalivada - Ensalada aragonesa - Espargos montanyeses - Farinetas - Magras con tomate - Menestra - Migas (Teruelanas - de pastor) - Rancho - Recau de Binéfar - Salpicón de vaca - Sardina rancia - Sopas canas - Ternasco
Atros alimentos
Arbiello - Fardels - Lenguaniza (de Graus - de Pasqua) - Madaixas - Olivas - Pernil - Queso de Tronchón - Reganyaus - Torteta - Uevos tontos
Untos
Bechamel - Chilindrón - Llebrada - Olivada - Pepitoria
Pan, postres y lamins
Adoquins d'o Pilar - Almojábanas - Carquinyolis - Castanyas de Uesca - Crespiellos - Culeca - Empanadico - Farinetas - Fruitas d'Aragón - Fullatre - Guinda a o marasquino - Guirlache - Goguera - Lanzón de Sant Chorche - Madalenas - Prescos con vin - Medallons de Val Chunquera - Migas con chicolate - Mona de Pasqua - Mostillo - Pan con tomate - Pan dormito - Pastel ruso - Pastillos de crabaza - Refollau - Roz con leit - Tortas y cocas (Coca d'alberche - Coc de Fraga - Coc en mel) - Tortas d'alma u Pastissetz - Trena d'Almudévar
Bebitas
Cava - Moscatel - Pacharán - Poncho - Retacía - Vin (Calatayú - Carinyena - Campo de Borcha - Semontano)