Ir al contenido

Tarquín

De Biquipedia
(Reendrezau dende Tarquil)
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Este articlo charra sobre l'uso popular d'a parabla tarquín u tarquil. Pa atros usos se veiga Tarquín (desambigación).
Sedimento atarquilau en o fondo d'un entibo.

O tarquín[1][2][3][4] u tarquil[5][6] (de l'arabe <*tarquim,[1] «amontinar bardo») de traza cheneral ye cualsiquier tipo de sedimento fino-fino que queda asolau sobre o fondo y atras superficies que ha estau debaixo de l'augua u cualsiquier atro liquido con particulas en suspensión y que, una vez s'ha secau, puede tornar-se una crosta pegada.[7]

En un sentiu mas propio, o tarquín ye como se nombra o buro seco que queda en o fondo d'os entibos, as cequias y as balsas pa regar, en pasau un tiempo que han teniu augua adintro. A l'acción d'asolar-se u dipositar-se un sedimento en o fondo d'un recipient se le dice «atarquilar-se».

En o Pireneu, que l'augua ye por regular calsinosa, o tarquín tiene lo mas a-sobén una buena cosa de calso, por lo que a resultas a crosta d'iste material se cualla a-escape y ye bien dura, lo que fa que en belunas auguas puede tapar y solidificar-se alto de materials organicos (fuellas, palos, branquetas de hierba, etc.) antes mismo que se puedan descomposar. Ixo fa que se forme travertinos, que ye lo que da lugar a la tosca.

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. 1,0 1,1 PARDO ASSO, José, Nuevo diccionario etimológico aragonés (voces, frases y modismos usados en el habla de Aragón) (Facsímil); Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2002. ISBN 84-8094-101-4
  2. SOLER BETÉS, Amparo-Ángeles. Replega de bocabulario de Ballobar; Publicazions d'o Consello d'a Fabla Aragonesa. Uesca, 2004. ISBN 84-95997-12-6
  3. BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, El Aragonés de Baixo Peñas; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2005. ISBN 84-8094-054-9
  4. ARNAL PURROY, Mª Luisa, Diccionario del habla de la Baja Ribagorza Occidental -Huesca-; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2003. ISBN 84-8094-052-2
  5. TOMÁS ARIAS, Chabier, El aragonés del Biello Sobrarbe. Instituto de Estudios Altoaragoneses. Uesca, 1999. ISBN 84-8127-095-4
  6. CASTILLO SEAS, Fabián. Bocabulario de l'aragonés d'Alquezra y lugars d'a Redolada. Publicazions d'o Consello d'a Fabla aragonesa, 2001. ISBN 84-86036-94-1.
  7. RÍOS NASARRE, Paz, Bocabulario d'o Semontano de Balbastro (de Salas Altas y a Redolada); Publicazions d'o Consello d'a Fabla Aragonesa. Uesca, 1997. ISBN 84-86036-63-1