Henrique IV de Castiella
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Henrique IV de Castiella | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rei de Castiella y Leyón | ||||||||||
 Henrique IV de Castiella | ||||||||||
| 1454 - 1474 | ||||||||||
| Predecesor | Chuan II | |||||||||
| Succesor | Isabel I | |||||||||
| 1462 – 1463 | ||||||||||
| Predecesor | Chuan II | |||||||||
| Succesor | Pero V | |||||||||
| ||||||||||
| Naixencia | 25 de chinero de 1425 Valladolit (Castiella)
| |||||||||
| Muerte | 11 d'aviento de 1474 Madrit (Castiella)
| |||||||||
| Conchuche/s | Blanca de Navarra Chuana de Portugal | |||||||||
| Pai | Chuan II de Castiella | |||||||||
| Mai | María d'Aragón y d'Alburquerque | |||||||||
 | ||||||||||
Henrique IV de Castiella (en castellano Enrique de IV Castilla) dito "o Impotent" (Valladolit 1425 - Madrit 1474 ), prencipe d'Asturias (1425 - 1454) y rei de Castiella y Leyón (1454 - 1474). Estió amás mientres un curto periodo de tiempo (1462 – 1463) rei d'Aragón y conte de Barcelona como Henrique I, mientres as institucions catalanas yeran en guerra con Chuan II d'Aragón que, manimenos, continó reinando en Valencia.
Orichens familiars[editar | modificar o codigo]
Naixió en a cort de Valladolit o 25 de chinero de 1425, fillo d'o rei Chuan II de Castiella y a suya primera muller, María d'Aragón, y fue nombrato prencipe d'Asturias, y por tanto hereu d'o reino, o día d'o suyo naiximiento.
Estió chermanastro d'Isabel a Catolica, naixita d'o segundo matrimonio de su pai con Isabel de Portugal.
Núpcias y descendients[editar | modificar o codigo]
O 16 d'octubre de 1440, a la edat de 15 anyos, se casó en a seu de Valladolit con Blanca II de Navarra, filla de Chuan II d'Aragón y Blanca I de Navarra. D'iste matrimonio no bi habió descendients y o 27 de chulio de 1453 o Papa Nicolau V lo anuló dimpués de comprebar que no s'heba consumato nunca.
O 20 de mayo de 1455 se casó con Chuana de Portugal, filla d'Eduardo I de Portugal y Alionor d'Aragón. D'ista unión naixe a infanta Chuana a Beltraneja (1462-1530), princesa d'Asturias y heredera lechitima d'a cadiera reyal castellana, casata o 1475 con o tío suyo Alifonso V de Portugal.
Ascenso a la cadiera reyal[editar | modificar o codigo]
En 1454 a la muerte de su pai Henrique IV esdeviene rei de Castiella y Leyón. Mientres o suyo reinau reestablió a paz entre a monarquía y a nobleza, relación que su pai no sabió mantener. Perdonó a os nobles y les demandó a suya tornata a Castiella. A la suya tornata les entregó as tierras que les heban estato confiscatas mientres o reinau de Chuan II, pero en cuentas d'agradeixer-le o chesto as criticas contra o nuevo rei estioron constants, seguntes éls, a causa d'o poder y a o desastre economico a que les yera levando o rei.
Setiato por as revueltas y as desichencias d'os nobles, Henrique IV habió de sinyar un tractau por o que nombraba a o suyo chermano Alifonso de Castiella, naixito d'o segundo matrimonio de su pai, como hereu lechitimo. A la muerte d'iste en 1468 d'accident, Henrique habió de sinyar o Tractau d'os Toros de Guisando, por o que a suya chermana Isabel de Castiella fue designata princesa d'Asturies y heredera lechitima a la suya muerte. Iste feito suposó deixar fuera a la suya propia filla Chuana, encara que teneba bellas prerrogativas como a potestat de vetar a voda d'Isabel de Castiella sin l'aprovación d'o rei.
En 1462, prencipia a guerra civil catalana entre a Cheneralidat y Chuan II d'Aragón. As institucions catalanas buscan un rei alternativo y decide fer-lo entre descendients d'os participants a o Compromís de Casp. Se proposó nombrar conte de Barcelona a Henrique IV si respectava tota a particularidat catalana y a capitulación de Vilafranca, amás o rei castellano, amás d'os suyos dreitos a la cadiera reyal, podeba contar con l'aduya d'os beamonteses navarros enemigos de Chuan II y d'o conte de Foix. Éls refirmoron a Blanca, chermana de Carlos de Viana, ex-muller d'Henrique IV.
Henrique IV accepta l'ofreiximiento debant d'a división d'a nobleza. As tropas castellanas dirichitas por Chuan de Beaumont obligan retirar o setio de Barcelona pero Chuan II emplega as divisions d'a nobleza castellana que acabó forzando a Henrique, por o Tractau de Bayona, con Loís XI de Francia d'arbitro, a renunciar a o Prencipau. Chuan II renuncia a les rendas que le correspondeban en Castella. Os catalans deciden alavez ofreixer a corona a Pere de Portugal.
En 1469 con o matrimonio secreto entre a suya chermana Isabel y Ferrando II d'Aragón consideró violato o tractau anterior, y proclamó a la suya filla Chuana como heredera d'a cadiera reyal, churando publicament que yera filla d'él. Y ye que anteriorment s'heba dandaliato d'a paternidat d'Henrique sobre Chuana, fendo correr a rumor d'a impotencia sexual d'o rei (d'aquí a suya embotada) y das relacions extramatrimonials d'a reina consort Chuana de Portugal con o noble Beltrán de la Cueva, d'aquí a embotada de Chuana, a Beltraneja.
A la muerte d'o rei, que ocurrió l'11 d'aviento de 1474 en Madrit, esclató una Guerra civil castellana entre os partidarios d'Isabel de Castiella y os de Chuana la Beltraneja. Con a batalla de Toro de l'1 de marzo de 1475 la balanza s'inclinó en favor d'Isabel de Castiella, pasando a estar Isabel I de Castiella.
Vinclos externos[editar | modificar o codigo]
Se veigan as imáchens de Commons sobre Henrique IV de Castiella.
| Predecesor: Chuan II |
Rei de Castiella 1435 – 1442 |
Succesor: Isabel I |
| Predecesor: Chuan II |
Rei d'Aragón y Conte de Barcelona 1462 – 1463 |
Succesor: Pero V |